Kiedy picie alkoholu staje się problemem?
W Polsce pije alkohol ok. 84% wszystkich dorosłych. Zdecydowana większość pijących (85% pijących) spożywa go w sposób, który nie powoduje problemów dla nich i dla innych osób. Taki wzorzec picia określany jako „towarzyski", „w normie", „rozsądny" charakteryzuje się małą częstotliwością picia, ograniczoną ilością wypijanego alkoholu (jednorazowo, a także w czasie tygodnia czy roku) oraz uzasadnionymi społecznie okolicznościami.
Problemy alkoholowe powszechnie utożsamia się z uzależnieniem, choć szacunkowa liczba osób uzależnionych w Polsce nie przekracza osiemset tysięcy, zaś liczba osób pijących szkodliwie sięga aż dwóch i pół miliona.
Czym się różnią osoby pijące szkodliwie od osób uzależnionych?
Obie te grupy:
• piją za dużo alkoholu (jednorazowo lub w ciągu tygodnia)czy miesiąca), spożywają go za często (znacznie częściej niż uzasadniałoby to picie towarzyskie związane z organizacją życia społecznego w ramach czasu wolnego).
• piją w nieodpowiednich okolicznościach (wtedy, kiedy na pewno nie powinno się pić, np. w czasie chorób wykluczających picie alkoholu, podczas kierowania pojazdami, w ciąży, w pracy)
• ponoszą z powodu nadużywania alkoholu różnego rodzaju konsekwencje: zdrowotne (stany zatrucia, schorzenia wynikające z picia, wypadki, próby samobójcze), społeczne (kłótnie z bliskimi, zaniedbywanie obowiązków rodzinnych, zawodowych, społecznych, pogorszenie relacji,agresja), psychologiczne (spadki nastroju, stany napięcia, kłopoty z kontrolowaniem emocji) itp.
Wzorzec picia osób uzależnionych i pijących szkodliwie może być dość podobny. To co przede wszystkim różni obie te grupy, to występowanie u osób uzależnionych objawów uzależnienia, a zwłaszcza głodu alkoholowego (czyli zależności psychicznej), objawów zespołu abstynencyjnego (czyli zależności fizycznej) i upośledzenia kontroli nad zachowaniami związanymi z ilością i częstotliwością picia.
Mówiąc bardziej opisowo osoba uzależniona:
• odczuwa przymus sięgania po alkohol;
• doświadcza szeregu nasilających się dolegliwości fizycznych i psychicznych po przerwaniu lub znacznym ograniczeniu picia (drżenie mięśniowe, wzmożona potliwość, zaburzenia snu, niepokój, drażliwość, lęki), które ustępują po wypiciu kolejnej porcji alkoholu oraz
• pije alkohol inaczej niż tego naprawdę pragnie (więcej i dłużej niż chce, ma problemy z utrzymaniem zaplanowanej abstynencji).
To właśnie z tego powodu osobie uzależnionej trudno jest przerwać picie, zachować trwałą abstynencję czy pić alkohol w sposób umiarkowany. Bezwzględnie wymaga ona specjalistycznej pomocy w placówkach leczenia uzależnień. Psychoterapia osób uzależnionych skierowana jest na naukę życia bez alkoholu. Tylko taki cel niesie dla chorych szansę powrotu do normalnego, satysfakcjonującego funkcjonowania.
Osoby pijące szkodliwie, nie mają objawów pozwalających zdiagnozować uzależnienie. O ile zatem nie cierpią na schorzenia wymagające całkowitego powstrzymania się od picia alkoholu (np. cukrzyca, zapalenie wątroby, trzustki itp.), mogą i powinny próbować zmienić swój model picia na mniej niszczący dla siebie i otoczenia. Samemu jednak trudno to zrobić. Tu również mogą pomóc terapeuci pracujący w placówkach leczenia uzależnień.
Osoby pijące szkodliwie, jak i uzależnione nie dostrzegają zmiany wzorca swojego picia, gdy:
• zwiększa się ilość i częstotliwość spożywania alkoholu;
• zmienia się funkcja picia i rola alkoholu w życiu (picie nie jest już tylko elementem wzorca kulturowego, ale staje się lekarstwem na stres, smutek, samotność, lęk);
• postępuje przywiązanie do sytuacji picia (narasta koncentracja na sytuacjach związanych z piciem, oczekiwanie na moment picia, celebrowanie picia, niepokój w sytuacji niemożności napicia się) i rosną negatywne konsekwencje nadużywania alkoholu.
Pijący usprawiedliwiają to różnymi zewnętrznymi powodami, które dla nich samych są wiarygodne i pozwalają kontynuować spożywanie alkoholu.
Kiedy wszyscy dookoła definiują już picie w kategoriach problemu, pijący nie dostrzega w swojej sytuacji nic zagrażającego. Niezależnie od tego, jak głęboko jest zawansowany jego stan, tak samo jak na początku picia wierzy, że ma kontrolę nad piciem, że nie dzieje się nic złego, że pije „normalnie, jak wszyscy".
Dlatego nie warto czekać aż pijący sam zrozumie swój problem i poprosi o pomoc. Stanowcze żądanie skorzystania z pomocy specjalistów pracujących w poradniach terapii uzależnienia, poparte presją ze strony rodziny, przyjaciół, lekarza podstawowej opieki zdrowotnej czy pracodawcy, może szybciej skłonić osobę pijącą problemowo do przyjęcia specjalistycznej pomocy.
W Polsce leczenie osób uzależnionych odbywa się wyłącznie w zakładach opieki zdrowotnej i jest bezpłatne, również dla pacjentów nieubezpieczonych. Osoby uzależnione wymagające pomocy medycznej po odstawieniu alkoholu przyjmowane są do oddziałów leczenia alkoholowych zespołów abstynencyjnych, gdzie łagodzone są dolegliwości zespołu abstynencyjnego. Zalecaną metodą leczenia uzależnienia jest psychoterapia oferowana w przychodniach (lub poradniach) terapii uzależnienia i współuzależnienia oraz dziennych lub całodobowych oddziałach terapii uzależnienia. W wyjątkowych przypadkach psychoterapia wspierana jest farmakoterapią. Wskazane jest, aby pacjenci podejmując terapię uzależnienia równolegle uczestniczyli w spotkaniach Wspólnoty Anonimowych Alkoholików.
Lista placówek lecznictwa odwykowego w Polsce znajduje się na stronie internetowej Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych www.parpa.pl, natomiast ogólnopolski spis mitingów Wspólnoty Anonimowych Alkoholików znajduje się na stronie Wspólnoty AA w Polsce (www.anonimowi-alkoholicy.org.pl).
Warto dodać, że leczenie popularnym nadal w Polsce disulfiraniem (znanym jako Anticol, Esperal) nie jest skuteczne, a może być nawet szkodliwe. Lek jest dość toksyczny, nie zmniejsza chęci picia, a jego działanie skierowane jest wyłącznie na powstrzymanie się osoby pijącej problemowo od spożywania alkoholu w obawie przed groźnymi konsekwencjami dla zdrowia, wynikającymi z połączenia disulfiramu z alkoholem. Poza tym stosowanie disulfiramu odracza moment podjęcia przez osobę uzależnioną decyzji o rozpoczęciu terapii uzależnienia.
(Opracowane na podstawie materiałów Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych- Jadwiga Fudała)
 | 
